"Kazus Kukiza"a petycje obywatelskie.Czy głos obywatela się liczy

Z inicjatywy Kancelarii Senatu upowszechnianej m.in.przez Stowarzyszenia Polskich Mediów odbyła się w Senacie w dniu 22 maja 2015 r. konferencja upowszechniona m.in. przez Stowarzyszenie Polskich Mediów, mająca na celu wdrożenie w życie nowych rozwiązań prawnych zawartych w ustawie z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach (Dz.U.2014.1195).

Ustawa określa zasady składania i rozpatrywania petycji oraz sposób postępowania organów w sprawach dotyczących petycji. Po otwarciu debaty przez Annę Pomianowską-Bąk, dyrektora Biura Komunikacji Społecznej omówienia nowej ustawy dokonał senator Mieczysław Augustyn, przypominając, co leży u podstaw tej ustawy. Chodzi o zwiększenie partycypacji obywateli w sprawowaniu władzy, a "kazus Kukiza" potwierdził, że chcemy, jako obywatele tej partycypacji - zaznaczył Senator M. Augustyn.

Warto przedstawić tu rozwiązania ustawy o petycjach.

Podmioty wnoszące petycje

Petycja może być złożona przez osobę fizyczną, osobę prawną, jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną lub grupę tych podmiotów, zwaną dalej "podmiotem wnoszącym petycję", do organu władzy publicznej, a także do organizacji lub instytucji społecznej w związku z wykonywanymi przez nią zadaniami zleconymi z zakresu administracji publiczne (art. 2). Petycja może być złożona w interesie: 1) publicznym; 2) podmiotu wnoszącego petycję; 3) podmiotu trzeciego, za jego zgodą. Przedmiot petycji Przedmiotem petycji może być żądanie, w szczególności, zmiany przepisów prawa, podjęcia rozstrzygnięcia lub innego działania w sprawie dotyczącej podmiotu wnoszącego petycję, życia zbiorowego lub wartości wymagających szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego, mieszczących się w zakresie zadań i kompetencji adresata petycji. Istotna jest to, że o tym, czy pismo jest petycją, decyduje treść żądania, a nie jego forma zewnętrzna. Forma petycji W świetle art. 4 ustawy petycję składa się w formie pisemnej albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Powinna ona zawierać: - oznaczenie podmiotu wnoszącego petycję; jeżeli podmiotem wnoszącym petycję jest grupa podmiotów, w petycji należy wskazać oznaczenie każdego z tych podmiotów oraz osobę reprezentującą podmiot wnoszący petycję; - wskazanie miejsca zamieszkania albo siedziby podmiotu wnoszącego petycję oraz adresu do korespondencji; jeżeli podmiotem wnoszącym petycję jest grupa podmiotów, w petycji należy wskazać miejsce zamieszkania lub siedzibę każdego z tych podmiotów; - oznaczenie adresata petycji; - wskazanie przedmiotu petycji. Petycja może zawierać zgodę na ujawnienie na stronie internetowej podmiotu rozpatrującego petycję lub urzędu go obsługującego danych osobowych podmiotu wnoszącego petycję. Na stronie internetowej podmiotu rozpatrującego petycję lub urzędu go obsługującego niezwłocznie zamieszcza się informację zawierającą odwzorowanie cyfrowe (skan) petycji, datę jej złożenia oraz - w przypadku wyrażenia wspomnianej zgody, imię i nazwisko albo nazwę podmiotu wnoszącego petycję lub podmiotu, w interesie którego petycja jest składana. Petycja składana w interesie podmiotu trzeciego zawiera także imię i nazwisko albo nazwę, miejsce zamieszkania albo siedzibę oraz adres do korespondencji lub adres poczty elektronicznej tego podmiotu. Podmiot ten wyraża zgodę na złożenie w jego interesie petycji. Zgoda ta jest dołączana do petycji.

Przekazanie według właściwości

Adresat petycji, który jest niewłaściwy do jej rozpatrzenia, przesyła ją niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia jej złożenia, do podmiotu właściwego do rozpatrzenia petycji, zawiadamiając o tym równocześnie podmiot wnoszący petycję. Jeżeli petycja dotyczy kilku spraw podlegających rozpatrzeniu przez różne podmioty, adresat petycji rozpatruje ją w zakresie należącym do jego właściwości oraz przekazuje ją niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni do pozostałych właściwych podmiotów, zawiadamiając o tym równocześnie podmiot wnoszący petycję. Petycja złożona do Sejmu lub Senatu Problematyka petycji w Senacie przedstawiła Danuta Antoszkiewicz, podkreślając, że są to petycje dotyczące zmiany przepisów prawnych. Petycja złożona do Sejmu lub Senatu jest rozpatrywana przez te organy, podobnie jak petycja złożona do organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego jest rozpatrywana przez ten organ, chyba że w statucie danej jednostki zostanie wskazany organ wewnętrzny tego organu stanowiącego właściwy w tym zakresie. Na pytanie, czy liczy się pojedynczy głos obywatela, referentka wyjaśniła, że większość petycji uwzględnionych przez Senat miało właśnie charakter indywidualny. Projekty ustaw poddawane są trzem czytaniom, co wydłuża proces legislacyjny. Referentka poinformowała, że w celu sprawnego realizowania petycji zmieniono regulamin Senatu dodając rozdział 10. W analogiczny sposób każdy ORGAN POWINIEN OKREŚLIC KWESTIE ORGANIZACYJNE ZWIĄZANE Z ROZPATRYWANIEM PETYCJI. Oczekiwany rezultat polega na przyjęciu petycji i podjęciu prac nad projektem ustawy lub uchwały okolicznościowej. Każda petycja w senacie jest analizowana pod względem stanu prawnego i prac legislacyjnych które już toczą. Istotna jest także znajomość orzecznictwa , w tym orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.

Termin rozpatrzenia petycji

Petycja powinna być rozpatrzona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej złożenia. albo od dnia uzupełnienia lub wyjaśnienia treści petycji. W przypadku wystąpienia okoliczności niezależnych od podmiotu rozpatrującego petycję uniemożliwiających rozpatrzenie petycji w terminie, termin ten ulega przedłużeniu, nie dłużej jednak niż do 3 miesięcy. Sposób załatwienia petycji W świetle art. 13 ustawy rozpatrujący petycję zawiadamia wnoszącego petycję o sposobie jej załatwienia wraz z uzasadnieniem w formie pisemnej albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Jednakże sposób załatwienia petycji nie może być przedmiotem skargi, co uczestnicy dyskusji uznali za słabość ustawy. Cenne jest to, ze przynajmniej przewidziano - dla zapewnienia kontroli społecznej i przejrzystości - ze Sejm, Senat lub organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, corocznie, w terminie do dnia 30 czerwca, umieszcza na swojej stronie internetowej lub stronie internetowej urzędu go obsługującego zbiorczą informację o petycjach rozpatrzonych w roku poprzednim. Informacja ta zawiera w szczególności dane dotyczące liczby, przedmiotu oraz sposobu załatwienia petycji. Stosowanie kpa W zakresie nieuregulowanym w ustawie do petycji stosuje się odpowiednio przepisy ustawy 0 r. - Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 15 ustawy), którego znowelizowany art. 221 par. 1 stanowi co następuje: Zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami niniejszego działu. Skargi i wnioski mogą być składane do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Skargi i wnioski można składać w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą.". Pozostaje mieć nadzieję, że nowa ustawa i jej odpowiednie wdrożenie w życie wzmocni głos obywateli i organizacji pozarządowych, który dotąd - jak w przypadku Stowarzyszenia Obywatelskich Inicjatyw - był głosem „wołającego na puszczy". Senator Mieczysław Augustyn, który nad ustawą o petycja pracował przez wiele lat, wyraził nadzieję, że „kazus KUKIZA" , a więc fakt, że dzięki Jego wynikowi wyborczemu, jako kandydata na Prezydenta, ujawniło się na tak dużą skalę niezadowolenie obywateli niewątpliwie przyczyni się do szybszego wdrożenia ustawy do praktyki społecznej. Oby tak się stało.

Sprzyjać temu będzie kontynuowanie inicjatyw Kancelarii Senatu, która wspólnie z Instytutem Spraw Publicznych oraz Biurem Rzecznika Praw Obywatelskich, jako instytucją partnerską prowadzi społeczną kampanię informacyjną pod nazwą: "PETYCJA - TWOJE PRAWO". Jak wynika z listu skierowanego przez Kancelarię Senatu do mnie, jako wiceprezesa Stowarzyszenia Obywatelskich Inicjatyw, kampania "PETYCJA - TWOJE PRAWO" ma charakter otwarty. "Do udziału w niej zapraszamy wszystkich, którym zależy na szerokim udziale obywateli i różnego rodzaju organizacji społecznych czy pozarządowych w życiu naszego kraju, na braniu spraw w swoje ręce i wpływaniu na podejmowanie przez władze publiczne decyzji w tych kwestiach, które nas dotyczą. Swój akces można zgłaszać na stronie www.petycje.edu.pl". informuje Kancelaria Senatu. Stowarzyszenie Obywatelskich Inicjatyw uczestniczy aktywnie w tej ważnej kampanii informacyjnej, zgodnie z prawem obywateli do informacji, co owocuje wieloma inicjatywami obywatelskimi. Pojawiła się nadzieja, że dzięki temu prowadzona od 10 lat przez Stowarzyszenie Obywatelskich Inicjatyw kampania na rzecz europejskiej strategii przyjaznego obywatelom zarządzania miastami, gminami i Polską (WSPÓLNIE Z OBYWATELAMI I DLA OBYWATELI) będzie skuteczniejsza i liczył się będzie każdy głos Obywatela.

dr Krystyna Krzekotowska Wiceprezes Stowarzyszenia Obywatelskich Inicjatyw Wiceprzewodnicząca Komisji Dialogu Społecznego d/s Partycypacji Obywateli